Τίμαιος, Ἐπιλογές,
Ἀτλαντίδα καὶ Ἀθήνα (W).
Ἀπὸ παλιὰ πολλοὶ προβληματίζονταν ἂν ἡ Ἀτλαντίδα εἶναι προϊὸν φαντασίας τοῦ Πλάτωνα ἢ πραγματικὸ γεγονός. Ἂν εἶναι πραγματικὸ γεγονὸς τότε πρέπει νὰ ἀναζητηθεῖ ποὺ βρίσκεται ἡ Ἀτλαντίδα καὶ σὲ ποιό χρόνο συνέβησαν τὰ γεγονότα. Προφανῶς ἡ ἀνυπαρξία στοιχείων εὔλογα προκαλεῖ ἔντονες ἀμφισβητήσεις γιὰ τὴν ὕπαρξη τῆς Ἀτλαντίδος. Ἐν τούτοις ὑπάρχουν ἐνδείξεις ποὺ δὲν μπορεῖ κανεὶς ἀδιαφιλονίκητα νὰ ἀποκλείσει την Ἀτλαντίδα.
Φυσικὰ εἶναι πιὸ λογικὸ νὰ ἰσχυριστοῦμε ὅτι τὰ ἔργα τοῦ Πλάτωνα, Τίμαιος καὶ Κριτίας εἶναι μυθοπλασίες ἐπιστημονικῆς φαντασίας τοῦ Πλάτωνα. Μήπως ὅμως κάποιες ἀναφορὲς εἶναι προκλητικὰ λογικὲς ἐνδείξεις γιὰ πραγματικὴ Ἀτλαντίδα. Μήπως ὅπως λογικὰ σκεπτόμενοι ἰσχυριζόμαστε ὅτι δὲν ὑπάρχει Ἀτλαντίδα καὶ Ἄτλαντες πρέπει νὰ ἰσχυριστοῦμε ὅτι δὲν ὑπάρχει Ἀθήνα καὶ Ἀθηναῖοι....
Ἐπειδὴ τὶς ἐνδείξεις πληροφοριῶν δὲν εἴμαστε σὲ θέσει λογικὰ νὰ ἀποκωδικοποιήσουμε γιὰ νὰ τὶς κατανοήσουμε πὼς ἀποκτᾶμε τὸ δικαίωμα νὰ τὶς ἀπορρίψουμε ἁπλᾶ μὲ τὴν παραδοχὴ ὅτι εἶναι φανταστικὲς μυθοπλασίες καὶ μυθεύματα;
Γιατί ἂν παραμένουν λογικὰ ἀτεκμηρίωτα πρέπει νὰ εἶναι ἀμφισβητήσιμα καὶ νὰ ἀπορρίπτονται, χωρὶς τὴν βάσανο γιὰ μιὰ ἐποχὴ ποὺ θὰ ἀποκτήσουμε κατάλληλα ἐργαλεῖα γιὰ νὰ ἀποδείξουμε τὴν ὕπαρξή της.
Αὐτονόητο ὅτι διάφοροι ἐρευνητὲς ἀκόμα ἀπὸ στὰ πολὺ παλιὰ χρόνια σὲ μιὰ προσπάθεια τοὺς νὰ ἀποκωδικοποιήσουν τὶς πληροφορίες ἢ νὰ τὶς ταιριάξουν μὲ νεώτερες δίδουν ἀλλοπρόσαλλες ἐκδοχὲς ποὺ προκαλοῦν συγχύσεις ποὺ ἀπομακρύνουν ἀπὸ τὴν ὅποια ἐνδεχόμενη πραγματικότητα ....
Ἂς πάρουμε τὶς ἀναμφισβήτητες πληροφορίες ποὺ μᾶς παρέχει ὁ Πλάτων στὰ ἔργα του, τὶς ὁποῖες ἂς τὶς θεωρήσουμε ὡς "ἀληθεῖς" γιὰ νὰ δοῦμε ἂν μπορεῖ νὰ μᾶς ὁδηγήσουν σὲ μιὰ "λογικὴ" ἔστω καὶ μὲ πλαστὰ συμπεράσματα ἐνδείξεων.
Τὴν Ἀτλαντίδα τὴν ἀνάφερε ὁ Πλάτων γιὰ πρώτη φορὰ στοὺς διαλόγους του Τιμαῖος καὶ Κριτίας.
ὡς λογικὰ Ὑπαρκτὴ στὸν Πραγματικὸ Κόσμο καὶ ἂν ὄχι τότε εἶναι λογικὸ προϊὸν τῆς Φαντασίας τοῦ Πλάτωνα.
Στὰ ἔργα Τιμαῖος καὶ Κριτίας τὴν Ἀτλαντίδα ὁ Πλάτων Τὴν περιγράφει ὡς Νῆσο ποὺ τὴν τοποθετεῖ πέραν ἀπὸ τὶς Ἡράκλειες Στῆλες, γιὰ τὶς ὁποῖες σὲ κάποιες ἐκδοχὲς νεωτέρων τοποθετοῦνται στοὺς χάρτες σημερινοὺς ἢ παλαιότερους στὰ γνωστὰ στενὰ τοῦ Γιβραλτάρ. Εἶναι ὅμως ἔτσι; ἄλλοι ἐρευνητὲς τοποθετοῦν τὶς Ἡράκλειες Στύλες στὸν Κόλπο της Σύρτεως (Τυνησίας) ἀπὸ ὅπου ἰσχυρίζονται ὅτι ὑπῆρχε θάλασσα (κίτρινη ἢ γαλάζια) ποὺ χώριζε πρὸς Ἀνατολὰς τὴν Λιβύη καὶ πρὸς Δυσμάς την Ἀτλαντίδα. Ἡ Ἀτλαντίδα μὲ πολλὲς ὑψηλὲς ὀροσειρὲς τοῦ Ἄτλαντα ὁρίζεται πρὸς τὴν Ἑσπερία ἀπὸ τὸν Κυανὸ Ὠκεανό, Ἀρκτικῶς ἀπὸ τὴν Κυανῆ Θάλασσα Τηθύος καὶ Ἀνατολικὰ ἀπὸ τὴν Κίτρινη Θάλασσα (νῦν ἔρημος Σαχάρα). Προφανῶς αὐτὴ ἡ ἄποψη ἐπειδὴ δὲν γίνεται ἀπὸ πολλοὺς ἀποδεκτὴ ἔχει ὡς ἀποτέλεσμα νὰ ἀναζητοῦν ἀκόμα τὴν Ἀτλαντίδα.
Ὁ Πλάτων ἀναφέρει στὰ ἔργα του ὅτι οἱ ἄτλαντες ἦταν ναυτικὴ δύναμη ποὺ δέσποζε στὸν Ὠκεανὸ καὶ τὶς Θάλασσες, ἔχοντας κατακτήσει τοὺς λαοὺς ποὺ καταδυνάστευαν στὶς Ἀκτὲς τῶν Ἠπείρων Εὐρασίας, Λιβύης καὶ Ἀφρικῆς, Ἀμερικῆς καὶ Ὠκεανίδες Νήσους ....
Ὁ Πλάτων ξεκαθαρίζει ὅτι ἱερέας τῆς Σαῖδος Αἰγύπτου ξεκαθάρισε μὲ ἀκρίβεια στὸν Σόλωνα (ποὺ συνομίλησε μὲ τὸν ἱερέα τὸ 604 πΧ.) ὅτι οἱ Ἄτλαντες κυριαρχοῦσαν στὸν κόσμο μέχρι ἐννέα χιλιάδες (9.000) χρόνια πρὶν δηλαδὴ μέχρι τὸ 9.604 π.Χ., ἔτος ποὺ μὲ πόλεμο Ἀτλάντων καὶ Ἀθηναίων προσπαθοῦσαν νὰ καταλάβουν τὸ τελευταῖο τόπο ποὺ ἀντιστεκόταν, τὴν Ἀθήνα ... Προφανῶς τὴν Ἀθήνα τοῦ 9604 π. Χ. Αὐτὸ εἶναι ἐντελῶς παράλογο γιατί στὴν Ἀθήνα τῶν κλασσικῶν χρόνων οἱ Ἀρχαιολόγοι δὲν ἔχουν κανένα εὕρημα ποὺ νὰ μεταφέρει τὰ προϊστορικὰ γεγονότα τὴν τόσο παλιὰ δεκάτη χιλιετία πΧ.
Ἐν τούτοις ὑπάρχουν ἐνδείξεις γιὰ πολλὰ μυθολογικὰ γεγονότα ποὺ δὲν ἑρμηνεύονται μὲ τὴν θέση τῆς Ἀθήνας στὴν θέση ποὺ εἶχε στὰ κλασσικὰ χρόνια καὶ ἐξακολουθεῖ καὶ σήμερα νὰ βρίσκεται στὴν ἴδια θέση.
Θὰ ἀναφερθῶ στὸν Μῦθο του Αἰγαῖα καὶ τοῦ Θησέα. Ὅλοι γνωρίζουμε ὅτι ὁ Θησέας στάλθηκε στὴν Κρήτη γιὰ νὰ ἀντιμετωπίσει τὸν Μινώταυρο. Ὅλοι γνωρίζουμε ὅτι ἐπιστρέφοντας ξέχασε νὰ ἀντικαταστήσει τὰ μαῦρα πανιὰ μὲ ἄσπρα. Ἀποτέλεσμα τῆς λησμονιᾶς τοῦ Θησέα ἦταν ὁ Αἰγαίας νὰ πέσει ἀπὸ τὸ Σούνιο στὴν θάλασσα γιὰ νὰ πνιγεῖ, ἐξ οὗ καὶ Αἰγαῖο Πέλαγος.
Σὲ αὐτὸ τὸ μῦθο ὑπάρχει ἡ ἔνδειξη ὅτι ὁ Αἰγαίας περίμενε τὸν Θησέα στὸ Σούνιο ὅπου πήγαινε καθημερινά, πρᾶγμα ἀρκετὰ δύσκολο ἂν ἡ Ἀθήνα ἦταν στὴν σημερινὴ θέση.
Ὑπάρχει ἑπομένως ἡ σαφὴς ἔνδειξη ὅτι ἡ πανάρχαια Ἀθήνα ἦταν κοντὰ στὸ Σούνιο, κάπου στὸ Νότιο Σαρωνικὸ καὶ ἄρα εὔκολα προσβάσιμη ἀπὸ τὸν Αἰγαῖα...
Ἂν πράγματι ἦταν μιὰ ἄλλη Ἀθήνα τότε, αὐτὸ σημαίνει ὅτι ἡ κλιματικὴ ἀλλαγὴ λὸγφ τοῦ πολέμου Ἀτλάντων καὶ Ἀθηναίων νὰ τὴν κατέστρεψε καὶ σήμερα ἴσως πρέπει νὰ ἀναζητηθοῦν εὑρήματα τῆς στὸν Σαρωνικὸ (ἐνάλια ἀρχαιότητα) ὡς Ἀθήνα ἀφιερωμένη στὸν Ποσειδῶνα. Ἔκτοτε τὴν προστασία τῆς Ἀθήνας ἀνέλαβε ἡ θεὰ τῆς Σοφίας Ἀθηνᾶ μὲ μεταφορά της στὸ Λεκανοπέδιο ......
Ἡ Ἀτλαντίδα πρὶν καταλάβουν οἱ Ἄτλαντες καὶ τὴν Ἀθήνα λέει ὁ Πλάτων "βυθίστηκε" μυστηριωδῶς στὸ πέλαγος μέσα «σὲ μιὰ μόνο ἡμέρα καὶ νύχτα» ἢ μήπως ἀπὸ κάποιο ὑπερόπλο τους δὲν ἐπέζησε κανεὶς στὴν πόλη της Ἀτλαντίδα;ς ποὺ ἐξαφανίστηκε .....
Οἱ περισσότεροι ἐρευνητὲς λένε ὅτι ἐπειδὴ ὡς ἱστορία ἐνσωματώνεται στοὺς διαλόγους τοῦ Πλάτωνα, ἡ Ἀτλαντίδα θεωρεῖται γενικὰ ὡς παραβολὴ Φανταστικὴ ποὺ κατασκευάστηκε ἀπὸ τὸν Πλάτωνα γιὰ νὰ ἐξηγήσει τὶς πολιτικές του θεωρίες.
Ἐπίσης ὅτι ὁ Πλάτωνας ἔλαβε "ἔμπνευση" γιὰ τὶς πρῶτες γνωστὲς ἀναφορὲς στὴν Ἀτλαντίδα στοὺς διαλόγους Τίμαιος καὶ Κριτίας, ποὺ τοὺς ἔγραψε περίπου τὸ 360πΧ. ἀπὸ προηγούμενα γεγονότα, ὅπως τὴν ἔκρηξη τοῦ ἡφαιστείου τῆς Σαντορίνης, τὸν Τρωικὸ Πόλεμο ἢ καὶ ἀπὸ σύγχρονα τοῦ γεγονότα, ὅπως ἡ καταστροφὴ Ἐλίκης 373πΧ. Καὶ ἡ ἀποτυχημένη ἐκστρατεία στὴν Σικελία τὸ 415-413 π.Χ. ὑπονοῶντας διάφορες ὑποθέσεις ....ὅπως ἀλληγορικὴ τέλεια κοινωνία τῆς Ἀρχαῖα Ἀθήνας καὶ δὲν συμμαζεύεται ...
Ἐν τούτοις κάποιοι ἐξακολουθοῦν νὰ θεωροῦν ὅτι εἶναι ἐμπνευσμένη ἀπὸ πανάρχαιες παραδόσεις σὲ πραγματικὰ γεγονότα ....
Ὁ Πλάτωνας ἔγραψε γιὰ τὴν Ἀτλαντίδα στὸν Τίμαιο (μετάφραση W):
Πολλὲς μεγάλες καὶ θαυμάσιες πράξεις καταγράφονται στὶς ἱστορίες μας γιὰ τὸ κράτος σας. Ἀλλὰ μιὰ ἀπὸ αὐτὲς ξεπερνᾶ ὅλες τὶς ὑπόλοιπες στὸ μεγαλεῖο καὶ τὴν ἀνδρεία. Οἱ ἱστορίες μιλοῦν γιὰ μιὰ τρανὴ δύναμη ποὺ ἀπρόκλητη ἐκστράτευε ἔναντι Εὐρώπης καὶ Ἀσίας, καὶ στὴν ὁποία ἡ πόλη σας κατάφερε νὰ θέσει τέλος. Αὐτὴ ἡ δύναμη ξεπρόβαλε ἀπὸ τὸν «Πέλαγος τοῦ Ἄτλαντα» («Ἀτλαντικό»), καὶ τότε τὸ πέλαγος αὐτὸ ἦταν πλεύσιμο, καὶ εἶχε ἕνα νησὶ ποὺ βρισκόταν μπροστὰ ἀπὸ τὰ στενὰ ποὺ ἐσεῖς ἀποκαλεῖτε Ἡράκλειες Στῆλες. Τὸ νησὶ ἦταν μεγαλύτερο ἀπὸ τὴ Λιβύη καὶ τὴν Ἀσία μαζί, καὶ ἦταν ὁ δρόμος πρὸς ἄλλα νησιά, ποὺ ἂν ἀπὸ αὐτὰ περνοῦσες μποροῦσες νὰ φτάσεις στὴν ἀπέναντι ἤπειρο ποὺ περιέβαλε τὸν ἀληθινὸ ὠκεανό – γιατί ἡ θάλασσα ἐντὸς τῶν Ἡράκλειων Στηλῶν εἶναι μόνο ἕνα λιμάνι μὲ στενὸ λαιμὸ καὶ ἡ ἄλλη εἶναι ἀληθινὴ θάλασσα τῆς ὁποίας ἡ περιβάλλουσα γῆ μπορεῖ ὄντως νὰ ἀποκαλεστεὶ ἄπειρη. Τώρα, σὲ αὐτὴ τὴ νῆσο της Ἀτλαντίδας ἦταν μιὰ μεγάλη καὶ ἀπίστευτη αὐτοκρατορία...
Τὰ τέσσερα πρόσωπα ποὺ λαμβάνουν μέρος στοὺς δυὸ αὐτοὺς διαλόγους εἶναι οἱ πολιτικοὶ Κριτίας καὶ Ἐρμοκράτης καὶ οἱ φιλόσοφοι Σωκράτης καὶ Τίμαιος, ὅμως ὁ μόνος ποὺ ἀναφέρει την Ἀτλαντίδα εἶναι ὁ Κριτίας.
Ὁ Τίμαιος ἀρχίζει μὲ μιὰ εἰσαγωγή, ποὺ ἀκολουθεῖται ἀπὸ μιὰ περιγραφὴ τῆς δημιουργίας καὶ τῆς δομῆς τοῦ σύμπαντος καὶ τῶν ἀρχαίων πολιτισμῶν.
Στὴν ἱστορία του, ἡ Ἀθήνα φαίνεται νὰ συμβολίζει τὴν «τέλεια κοινωνία» καὶ ἡ Ἀτλαντίδα τὸν ἀντίπαλό της, ποὺ ἀντιπροσωπεύει τὴν ἴδια τήν ἀντίθεση τῶν «τέλειων» γνωρισμάτων ποὺ περιγράφονται στὴν Πολιτεία.
Ὁ Κριτίας ὑποστηρίζει ὅτι ἡ ἱστορία του προέρχεται ἀπὸ μιὰ ἐπίσκεψη τοῦ Ἀθηναίου νομοθέτη Σόλωνα στὴ Σαΐδα τῆς Αἰγύπτου, ὅπου γνώρισε ἕνα ἱερέα ποὺ τοῦ μετάφρασε τὴν ἱστορία στὰ Ἑλληνικὰ ἀπὸ Αἰγυπτιακὰ Ἱερογλυφικὰ γραμμένα πάνω σὲ παπύρους. Κατὰ τὸν Πλούταρχο, ὁ ἱερέας ὀνομαζόταν Σόνχις, ἀλλὰ λόγῳ τῆς μεγάλης χρονικῆς περιόδου μεταξὺ Πλούταρχου καὶ τοῦ ὑποτιθέμενου γεγονότος, αὐτὸς ὁ προσδιορισμὸς εἶναι ἀνεπιβεβαίωτος. Σύμφωνα μὲ τὸν Κριτία, οἱ παλιοὶ Ἑλληνικοὶ θεοὶ διαίρεσαν τὴ Γῆ ὥστε ὁ καθένας νὰ ἔχει τὸ μέρισμα του. Ὁ Ποσειδῶνα πῆρε τὸ νησί της Ἀτλαντίδας (μεγαλύτερο ἀπὸ Λιβύη καὶ Μικρὰ Ἀσία), ἀλλὰ κατόπιν "βυθίστηκε" καὶ τὸ ταξίδι σὲ αὐτὴν ἀδύνατο μέχρι ποὺ ξεχάστηκε ...
Οἱ Αἰγύπτιοι περιέγραψαν τὴν Ἀτλαντίδα ὡς ἕνα νησὶ 700 χλμ. σὲ πλάτος, ἀποτελούμενο κυρίως ἀπὸ βουνὰ στὸ βόρειο μέρος καὶ κατὰ μῆκος τῆς ἀκτῆς, καὶ μὲ μιὰ μεγάλη στενόμακρη πεδιάδα στὰ νότια ποὺ «ἐκτείνεται σὲ μιὰ κατεύθυνση 3.000 στάδια (600 χλμ.) καὶ 2.000 στάδια (400 χλμ.) στὴν ἄλλη»
Ὁ Ἄτλαντας, ὁ μεγαλύτερος, ἔγινε βασιλιᾶς ὁλόκληρου τοῦ νησιοῦ καὶ τοῦ ὠκεανοῦ (ποὺ ὀνομάστηκε Ἀτλαντικὸς σὲ τιμή του), καὶ τοῦ δόθηκε τὸ βουνὸ τῆς γέννησής του καὶ ἡ περιβάλλουσα περιοχή. Ἐπίσης μυθικὸς βασιλιᾶς της Ἀτλαντίδας ἀδελφὸς τοῦ Ἄτλαντα φέρεται ὁ Ἀζάης.
Ὁ Ποσειδῶνας χάραξε τὸ βουνὸ τῆς ἀγαπημένης τοῦ σὲ παλάτι, καὶ τὸ ἐσώκλεισε μὲ τρεῖς κυκλικὲς τάφρους αὐξανόμενου πλάτους (1-3 στάδια) ποὺ εἶχαν δακτυλίους γῆς ἀνάλογους σὲ μέγεθος. Οἱ κάτοικοι τοῦ νησιοῦ τότε ἔκτισαν γέφυρες πρὸς τὰ βόρεια τοῦ βουνοῦ γιὰ νὰ τὸ ἑνώσουν μὲ τὸ ὑπόλοιπο νησί. Τότε ἄνοιξαν ἕνα μεγάλο κανάλι πρὸς τὴ θάλασσα, ἔσκαψαν τοῦνελ παράλληλα μὲ τὶς γέφυρες γιὰ νὰ περνοῦν τὰ πλοῖα καὶ χάραξαν ἀποβάθρες πάνω στοὺς πέτρινους τοίχους τῶν τάφρων. Κάθε πέρασμα πρὸς τὴν πόλη φρουροῦνταν μὲ πύλες καὶ πύργους, καὶ τείχη περιτριγύριζαν κάθε δακτύλιο γῆς. Τὰ τείχη ἦταν κατασκευασμένα ἀπὸ κόκκινη, λευκὴ καὶ μαύρη πέτρα ποὺ ἔβγαλαν ἀπὸ τὶς τάφρους, καὶ ἦταν ἐπικαλυμμένα μὲ μπροῦτζο, κασσίτερο καὶ ὀρείχαλκο ἀντίστοιχα.
Κατὰ τὸν Κριτία, 9.000 χρόνια πρὶν τὸν Πλάτωνα, ἕνας πόλεμος ξέσπασε μεταξὺ αὐτῶν ἐντὸς καὶ ἐκτὸς τῶν Ἡράκλειων Στηλῶν. Ἡ Ἀτλαντίδα εἶχε κατακτήσει μέρη τῆς Λιβύης καὶ τὴν Αἴγυπτο (Ὠγυγία) καθὼς καὶ ἕνα μεγάλο μέρος της Εὐρασίας (Ἰβηρία, Δαρδανία, Σιβηρία), μέχρι τὴν Τυρρηνία (Κεκροπία) καὶ ὑπέβαλε τοὺς ἀνθρώπους τους στὴ δουλεία.
Οἱ Ἀθηναῖοι ὁδήγησαν ἀρχικὰ μιὰ συμμαχία ἐνάντια στὴν αὐτοκρατορία της Ἀτλαντίδας, Ὑπὸ τὸν Ἡρακλῆ πρὸς Ἑσπερία καὶ τὸν Διόνυσο πρὸς Ἀνατολάς. Ἀργότερα οἱ Ἀθηναῖοι μόνοι ἐλευθέρωναν κατακτημένες περιοχὲς μέχρι ποὺ ἔγιναν δυνατοὶ σεισμοὶ καὶ πλημμύρες, καὶ σὲ μιὰ μόνο δεινὴ ἡμέρα καὶ νύχτα ὅλοι οἱ πολεμιστὲς βυθίστηκαν μέσα στὴ γῆ, καὶ ὁμοίως καὶ στὴν νῆσος της Ἀτλαντίδας ποὺ χάθηκε χωρὶς νὰ ξέρουμε πώς. μερικοὶ ἔλεγαν ὅτι χάθηκε στὰ βάθη τῆς θάλασσας».
Ἀνακατασκευὴ τῆς Οἰκουμένης (κατοικημένος κόσμος), ἕνας ἀρχαῖος χάρτης βασισμένος στὴν περιγραφὴ τοῦ κόσμου του Ἠρόδοτου, περίπου τὸ 450 π.Χ.
Μερικοὶ ἀρχαῖοι συγγραφεῖς θεωροῦσαν τὴν Ἀτλαντίδα ὡς φανταστική, ἄλλοι πίστευαν ὅτι ἦταν ἀληθινή.[1] Ὁ Ἀριστοτέλης πίστευε ὅτι ὁ Πλάτωνας, ὁ δάσκαλός του, εἶχε ἐφεύρει τὸ νησὶ γιὰ νὰ διδάξει τὴ φιλοσοφία. Ὁ φιλόσοφος Κράντωρ, μαθητὴς τοῦ μαθητῆ τοῦ Πλάτωνα Ξενοκράτη, ἀναφέρεται συχνὰ ὡς παράδειγμα συγγραφέα ποὺ θεώρησε ὅτι ἡ ἱστορία γιὰ τὴν Ἀτλαντίδα ἦταν ἱστορικὸ γεγονός. Τὸ ἔργο του, "ἕνα σχόλιο γιὰ τὸν Τίμαιο", δὲν διασώζεται, ἀλλὰ ὁ Πρόκλος, νεοπλατωνιστὴς τοῦ πέμπτου αἰῶνα μ.Χ., ἀναφέρει σχετικά.[2]
Τὸ ἐν λόγῳ ἀπόσπασμα ἔχει ἀναπαραχθεῖ στὴ σύγχρονη βιβλιογραφία εἴτε ὡς ἰσχυρισμὸς ὅτι ὁ Κράντωρ ἐπισκέφτηκε τὴν Αἴγυπτο, ὅπου εἶχε συνομιλίες μὲ ἱερεῖς καὶ εἶδε ἱερογλυφικὰ ποὺ ἐπιβεβαίωναν τὴν ἱστορία, εἴτε ὡς ἰσχυρισμὸς ὅτι ἔμαθε γι' αὐτὰ ἀπὸ ἄλλους ἐπισκέπτες στὴν Αἴγυπτο. Ὁ Πρόκλος ἔγραψε:
Ὁ Κράντωρ ἀναφέρει ὅτι οἱ σύγχρονοι τοῦ Πλάτωνα συνήθιζαν νὰ τὸν ἐπεκρίνουν ἀστειευόμενοι ὅτι δὲν ἦταν ὁ ἐφευρέτης τῆς Δημοκρατίας του, ἀλλὰ ἀντέγραφε τοὺς θεσμοὺς τῶν Αἰγυπτίων. Ὁ Πλάτων πῆρε αὐτοὺς τὶς κριτικὲς ἀρκετὰ σοβαρὰ γιὰ νὰ ἀναθέσει στοὺς Αἰγύπτιους αὐτὴ τὴν ἱστορία γιὰ τοὺς Ἀθηναίους καὶ τοὺς Ἀτλάντες, ὥστε νὰ τοὺς κάνει νὰ ποῦν ὅτι οἱ Ἀθηναῖοι ζοῦσαν πραγματικὰ κάποτε σύμφωνα μὲ αὐτὸ τὸ σύστημα.
Ἕνα ἄλλο ἀπόσπασμα ἀπὸ τὸ σχόλιο τοῦ Πρόκλου γιὰ τὸν «Τίμαιο» δίνει μιὰ περιγραφὴ τῆς γεωγραφίας της Ἀτλαντίδας:
Τὸ ὅτι κάποτε ὑπῆρχε ἕνα νησὶ τέτοιας φύσης καὶ μεγέθους εἶναι προφανὲς ἀπὸ ὅσα λέγονται ἀπὸ ὁρισμένους συγγραφεῖς ποὺ ἐρεύνησαν τὰ πράγματα γύρω ἀπὸ τὴν ἐξωτερικὴ θάλασσα. Διότι σύμφωνα μὲ αὐτούς, ὑπῆρχαν ἑπτὰ νησιὰ σὲ ἐκείνη τὴ θάλασσα στὴν ἐποχή τους, ἱερὰ γιὰ τὴν Περσεφόνη, καὶ ἄλλα τρία τεράστιας ἔκτασης, ἕνα ἀπὸ τὰ ὁποῖα ἦταν ἱερὸ στὸν Ἅδη, ἕνα ἄλλο στὸν Ἄμμωνα καὶ ἕνα ἄλλο ἀνάμεσά τους στὸν Ποσειδῶνα, τὸ ὁποῖο ἦταν χίλια στάδια [200 χιλιόμετρα] καὶ οἱ κάτοικοί του διατήρησαν τὴν ἀνάμνηση ἀπὸ τοὺς προγόνους τους γιὰ τὸ μεγάλο νησί της Ἀτλαντίδας ποὺ ὑπῆρχε πραγματικὰ ἐκεῖ καὶ ποὺ γιὰ πολλοὺς αἰῶνες βασίλευε σὲ ὅλα τὰ νησιὰ τοῦ Ἀτλαντικοῦ. Αὐτὰ τὰ ἔχει γράψει ὁ Μάρκελλος στὰ Αἰθιοπικά του.
Ὁ Μάρκελλος παραμένει ἀγνώστων στοιχείων.
Ἄλλοι ἀρχαῖοι ἱστορικοὶ καὶ φιλόσοφοι ποὺ πίστευαν στὴν ὕπαρξη τῆς Ἀτλαντίδας ἦταν ὁ Στράβων καὶ ὁ Ποσειδώνιος.[4] Ὁρισμένοι ἔχουν ὑποστηρίξει ὅτι, πρὶν ἀπὸ τὸν ἕκτο αἰῶνα π.Χ., οἱ «Στῆλες τοῦ Ἡρακλῆ» μπορεῖ νὰ ἀναφέρονταν σὲ βουνὰ ἑκατέρωθεν τοῦ Λακωνικοῦ Κόλπου καὶ ἐπίσης μπορεῖ νὰ ἦταν μέρος τῆς λατρείας τοῦ Αἰγαίου.[5][6] Τὰ βουνὰ βρισκόταν ἑκατέρωθεν τοῦ νοτιότερου κόλπου τῆς Ἑλλάδας, τοῦ μεγαλύτερου στὴν Πελοπόννησο, ποὺ ἀνοίγει στὴ Μεσόγειο Θάλασσα. Αὐτὸ θὰ εἶχε τοποθετήσει τὴν Ἀτλαντίδα στὴ Μεσόγειο, προσδίδοντας ἀξιοπιστία σὲ πολλὲς λεπτομέρειες στὴ συζήτηση τοῦ Πλάτωνα.
Ὁ ἱστορικὸς τοῦ τέταρτου αἰῶνα Ἀμμιανὸς Μαρσελίνους, βασιζόμενος σὲ ἕνα χαμένο ἔργο του Τιμαγένη, ἑνὸς ἱστορικοῦ τοῦ πρώτου αἰῶνα π.Χ., γράφει ὅτι οἱ Δρυΐδες της Γαλατίας ἀνέφεραν ὅτι μέρος τῶν κατοίκων της Γαλατίας εἶχαν μεταναστεύσει ἐκεῖ ἀπὸ μακρινὰ νησιά. Μερικοὶ ἔχουν κατανοήσει τὴ μαρτυρία του Ἀμμιανοῦ ὡς ἰσχυρισμὸ ὅτι τὴ στιγμὴ τῆς βύθισης τῆς Ἀτλαντίδας στὴ θάλασσα, οἱ κάτοικοί της κατέφυγαν στὴ δυτικὴ Εὐρώπη, ἀλλὰ ὁ Ἀμμιανός, στὴν πραγματικότητα, ἀναφέρει ὅτι «οἱ Δρυΐδες θυμοῦνται ὅτι ἕνα μέρος τοῦ πληθυσμοῦ εἶναι αὐτόχθονες καὶ ἕνα μέρος ἀπὸ ἄλλους ποὺ μετανάστευσαν ἀπὸ νησιὰ καὶ ἐδάφη πέρα ἀπὸ τὸν Ρῆνο» (Res Gestae 15.9), μιὰ ἔνδειξη ὅτι οἱ μετανάστες ἦρθαν στὴ Γαλατία ἀπὸ τὸν βορρᾶ (Βρετανία, Ὁλλανδία ἢ Γερμανία), ὄχι ἀπὸ μιὰ θεωρητικὴ τοποθεσία στὸν Ἀτλαντικὸ Ὠκεανὸ στὰ νοτιοδυτικά.[7] Ἀντίθετα, οἱ Κέλτες ποὺ κατοικοῦσαν κατὰ μῆκος τοῦ ὠκεανοῦ ἀναφέρθηκαν ὅτι τιμοῦσαν δίδυμους θεούς, (Διόσκουροι), ποὺ ἐμφανίστηκαν σὲ αὐτοὺς προερχόμενοι ἀπὸ αὐτὸν τὸν ὠκεανό.[8]