Ρήγα Βελεστινλή (Φεραίου), Χάρτα, Βιέννη 1796-1797,
Βελεστίνο Μαγνησίας, 1757 - Βελιγράδι, 24 Ἰουνίου 1798,
Ἕλληνας συγγραφέας, πολιτικός, στοχαστής, ἐπαναστάτης. ἐθνομάρτυρας καὶ πρόδρομος τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπανάστασης τοῦ 1821.
Τὸ Ὅρος (Ὀροσειρὰ) Δίκτη ή Δείκτις τῆς Ἰδαίας Ὀροσειρᾶς, εἶναι ἀδιαφιλονίκητα ὅρος τῆς Ἀνατολικότερης Ἰδαίας ὸροσειρᾶς τῆς Κρήτης που χωρίζεται από την κοιλάδα Πισκοκέφαλου, Λιθινών, Μακρύγιαλου σέ
1) Ὅρος (Ὀροσειρὰ) Δίκτη - Γιούχτα ή ἀνατολική ὸροσειρὰ Δίκτη , αρκτικώς ὸροσειρᾶς Δείκτις και μεσημβρινώς ὸροσειρᾶς Ὑηττὸς ή Γιούχτα. Ἡ ἀνατολικότερα ὀροσειρὰ Δίκτη Γιούχτα, ἀναφέρεται ὡς ὀροσειρὰ τῶν χαμηλῶν ορέων Δίκτη Γιούχτα, ἀρχαίας Πραισσοῦ "Σητειακῶν" μὲ ψηλότερη κορυφὴ Πλαγιά (~800 μέτρα) Ζάκρου και Πρινιὰ ὅρος τοῦ ὁποίου στὶς ὑπώρειες Πηγὲς Ζωῆς (Ζού) 'οπου δροσίζονται και ξεδιψούν θεοί, άνθρωποι και έμβια, φυτά και ζώα, Μουρὶ καὶ ἄλλες . Τὰ βουνὰ τῆς ὀροσειρᾶς της Δίκτης Γιούχτα χαρακτηρίζονται ἀπὸ πολλὰ σπήλαια καὶ ἀρκετὰ φαράγγια μὲ ποιό ὀνομαστὰ τὸ Φαράγγι τῶν Νεκρῶν Ζάκρου καί τὸ Φαράγγι τῆς Μονῆς Κaψὰ. Ἡ ὀροσειρὰ Δίκτη τῆς ἀνατολικής Ἰδαίας Ὀροσειρᾶς τῆς Ἰδαίας Νήσου Κρήτης, Δήμου Σητείας, ἐντάχθηκε στὸ δίκτυο γεωπάρκων τῆς UNESCO.
&
2) Ὅρός (Ὀροσειρὰ) Ὀρνὸ - Δίκτη ἢ ἐσπερινή ὸροσειρὰ Δίκτη, που χωρίζονται ἀπὸ τὴν κοιλάδα τοῦ Μπέμπονα, μεσημβρινῶς σε ὸροσειρά Ὀρνοῦ καὶ ἀρκτικῶς σε ὸροσειρά Θρύπτης. Ὅπως καὶ ἡ ἀνατολικὴ ὀροσειρὰ Δίκτη - Γιούχτα (ἀρχαίας Πραισσοῦ) καὶ ἡ ἑσπερινή Ὀροσειρὰ Ὀρνοῦ - Δίκτη ἔχει ψηλὲς κορυφὲς ὅπως ἡ κορυφὴ Σπαθὶ (1238μ), πολλὰ σπήλαια καὶ ἀρκετὰ "ξακουστὰ" φαράγγια ὅπως τοῦ Χὰ στὸ χωριὸ Καβούσι καὶ τοῦ Ρίχτη στὰ χωριὰ Μουλιανά.
Τοποθεσίες ἢ καὶ πόλεις ποὺ μπορεῖ νὰ τοποθετηθοῦν ὁπουδήποτε στὸν χάρτη λανθασμένα, ἀπὸ ἄγνοια ἢ ἐνδεχομένως σκόπιμα, εὔλογα προκαλοῦν συγχύσεις καὶ παρανοήσεις.
Ἔτσι θυγατρικὸ ἱερὸ Ἄντρο (Δικταῖο) μπορεῖ νὰ θεωρηθεῖ ἐσφαλμένα ὡς πρωταρχικό. Ἐν προκειμένῳ στὸ Ψυχρὸ Λασιθίου ἀναγνωρίζεται ἀπὸ τὸν 19 αἰῶνα, τὸ πρωταρχικὸ Δικταῖο, ὅπου ὁ Ζεὺς παρουσία προστατῶν Ἰδαίων Δακτύλων ἀνατρέφεται ἀπὸ Νύμφες.
Ἐπιπρόσθετα οἱ ἱστοροῦντες μὴ ἔχοντας νὰ χάσουν τίποτα, ὁρίζουν τὸ Ψυχρὸ Λασιθίου καὶ τόπο στὸν ὁποῖο ὁ Ζεύς, γεννήθηκε ἀπὸ τὴν Τιτανίδα Ρέα, κρυφὰ ἀπὸ τὸν πατέρα τοῦ Τιτᾶνα Κρόνο,
Νομάδες Δίκτη Γιούχτα.
Εἶναι γνωστὸ ὅτι μέχρι το τέλος του εικοστού αιώνα στην οροσειρα Δίκτη -Γιούχτα, ζοῦσαν Νομάδες κτηνοτρόφοι -βοσκοὶ οἱ ὁποῖοι διέμεναν τὸ θέρος σὲ βοσκοτόπια, ὅπως τὸ ὀρεινὸ μετόχι τους, τὸ χωριὸ Καρύδι. Ξεχειμώνιαζαν ὡς κτηνοτρόφοι -ἀγρότες, σὲ πεδινὸ μετόχι τους, τὸ χωριὸ Χοχλακιές. Θεωρῶ ὅτι αὐτὴ ἡ μετακίνηση τῶν Κουρητῶν, ἦταν ἀπαραίτητη στὸ ἀπώτερο παρελθὸν ποὺ ζοῦσαν ὡς νομάδες καὶ προφανῶς ἀποτελεῖ ἑρμηνεία γιὰ τὶς μυθολογικὲς μετακινήσεις τοῦ Δία καὶ ἀκολούθως καὶ τοῦ υἱοῦ του Ζαγρέα.
Στὸ παραμύθι τοῦ Γέρου, τὰ Λιβάδια Σητείας εἶναι ὁ τόπος ἀνατροφῆς τοῦ Δία ποὺ ὡς νομάδες οἱ Κουρῆτες χρησιμοποιοῦν στὴν χειμερινὴ ἐγκατάστασή τους ἐνῷ τὸ θέρος μετακινοῦνται στὰ ὀρεινὰ δροσερὰ βοσκοτόπια τοῦ ὅρους Δίχτη Γιούχτα Σητείας, ὅπως καταγράφει σαφέστατα ὁ Ρήγας Φεραῖος στὴν Κάρτα του.
Μὲ ἄλλα λόγια, οἱ Κουρῆτες προστάτες τοῦ Δία, ὡς νομάδες διαθέτουν ἐγκατάσταση τὸ θέρος σὲ δροσερὸ σπήλαιο στὸ Ὅρος Δίχτη Γιούχτα ὅπου ἐκεῖ ἀνατρέφουν τοὺς νεαροὺς θεούς. Συγκεκριμένα στὸ ὅρος Δίκτη Γιούχτα ἀνατρέφονται τὸ θέρος ὁ Ζεὺς καὶ ἀκολούθως καὶ ὁ υἱός του Ζαγρεύς, ὁ ὁποῖος ἐπειδὴ δὲν τὸν ἀναγνώρισαν οἱ Τιτᾶνες, θυσιάστηκε ἀπὸ τοὺς Τιτᾶνες (ἀπὸ λάθος) ἀντὶ τοῦ πατέρα του μὲ διαμελισμό. Οἱ νεαροὶ θεοὶ Ζεὺς καὶ Ζαγρεὺς εἶναι αὐτονόητο ὅτι ἀνατρέφονται καὶ ξεχειμωνιάζουν στὶς θερμὲς ἐγκαταστάσεις σπήλαια κοντὰ στὶς ἀκτὲς τῆς θάλασσας, ὅπως τὰ Λιβάδια Σητείας (ὁ Ζεὺς) καὶ ἡ Ζάκρος ἢ Ζηρόκαμπος (ὁ Ζαγρεύς), ἐνῷ τὰ θερμὰ καλοκαίρια μετκινοῦνται στὸ ὀροπέδιο τοῦ Ὅρους Δίκτη - Γιούχτα Σητείας.
Ἀρχὴ ἐνάρξεως ἐκλείψεως Σελήνης τῆς Κυριακῆς 7ης Σεπτεμβρίου 2025 πάνω ἀπὸ τὸν Δείκτι Ὑηττὸ τῆς Ἰδαίας Ὀροσειρᾶς.
Ἔκλειψις Σελήνης Κυριακῆς 7ης Σεπτεμβρίου 2025